Op 23 februari, 1757 kregen buren ruzie over schaars water in een huis op de Derde Weteringdwarsstraat in Amsterdam. ‘Ik wil god verdomme niet uitschijden met scheppen, en ik zal ‘t over straat gooijen,’ riep Lijs of Elisabeth nadat haar buren haar gevraagd hadden om niet zo veel water te gebruiken. Ze voegde de daad bij het woord en smeet een emmer water over de straatstenen. Haar buurvrouw, Magdalena de Groot, die in de kelder woonde, zette een tobbe op de mond van de regenbak om te voorkomen dat er meer water verspild zou worden. ‘Daar is zoveel schaarsheijd van regenwater in de stad, en wij moeten met ons drien uit een bak scheppen!’ beet ze haar buurvrouw toe.
In de zaak van hierboven uit 1757 blijkt uit de notariële akte met getuigenverklaringen dat het ‘met ons drien uit een bak scheppen’ waarschijnlijk betekende: Met drie huishoudens. Beide buurvrouwen waren namelijk getrouwd (en later in de akten zetten hun mannen de ruzie nog voort) en er was ook nog een slaper die in de kelder logeerde, dus er waren al minstens vijf mensen die onder deze regenbak vielen. Een derde huishouden elders in dat huis zou zeker geen ongewone constructie zijn.
Deze constructie, een gedeelde regenbak voor de deur op straat die door huishoudens van een of zelfs meerdere huizen wordt gedeeld, was verre van uniek: We hebben 3685 registraties gevonden van regenbakken voor de deur in de publieke ruimte waarvoor een precariobelasting werd betaald. Door die registraties in een ruimtelijke database te verwerken is het nu voor het eerst mogelijk om toegang tot schoon regenwater stelselmatig te bezien als een kwestie van ruimtelijke sociale ongelijkheid. In het zojuist verschenen artikel hierover voor de Journal of Historical Geography beschrijf ik die data en laat ik de micro- en macro-infrastructuur van dit regenwatersysteem zien. Het is Open Access, dus voor iedereen beschikbaar via: https://doi.org/10.1016/j.jhg.2024.07.012.
Bob Pierik
Omgaan met droogte 